Lisowski - Metody ilo�ciowe - calosc pytan oprac, MIAP

1. Nauka jako forma kultury umysłowej i jej isotne atrybuty

NAUKA to pewnego rodzaju działalność (ma charakter umysłowy) oraz wytwory tej działalności.

Podłożem do powstania nauk była ciekawość świata i użyteczność uzyskiwanej wiedzy.

Sposób uzyskiwania informacji ma zasadnicze znaczenie dla kwalifikacji uzyskanej wiedzy jako naukowej. To, jakiej metody używamy poznając świat, przesądza o tym, że wiedza jest naukowa.

Rygoryzm w zdobywaniu wiedzy o świecie, czyli odwołanie się do pewnych uznanych reguł właściwych metodologii naukowej, również jest podstawą kwalifikacji czy wiedza jest naukowa czy nie.

1. Kryterium demarkacji (naukowości)

Konfirmacja – poszukiwanie faktów potwierdzających wniosek

Falsyfikacja – poszukiwanie faktów niezgodnych z wnioskiem

Tak, więc autorytet, wiara, czy zdrowy rozsądek nie dają nam wiedzy o charakterze naukowym.

Istnieje zasada, że jeśli nie można sprawdzić jakiegoś twierdzenia empirycznie to dane zjawisko nie może być przedmiotem badań naukowych.

WIEDZA NAUKOWA ma charakter oryginalny, jest twórczością autora.

Þ To zbiór reguł metodologicznych, które są skuteczne w zdobywaniu wiedzy obiektywnej

· Im lepiej coś uzasadnione tym większa akceptacja wiedzy

· Może być uzasadniona empirycznie lub / i logicznie

· Sposób uzasadnienia jest jawny i powtarzalny dostępny wielu podmiotom poznającym

· Podlega stałej weryfikacji i krytyce

Nauka

To rodzaj informacji zaczerpniętej ze świata zewnętrznego za pomocą receptorów zmysłowych i technicznych, odzwierciedlanej w świadomości człowieka, kojarzonej ze znakami mowy i za pomocą tych znaków z odpowiednimi przedmiotami, zjawiskami. (N. Weiner – twórca cybernetyki naukowej)

W skrócie: wiedza naukowa to rodzaj informacji, człowiek ma zdolności do zbierania informacji, wprowadza kategorie, zjawiska, porządkuje.

elementarne założenia działalności naukowej:

· Świat zewnętrzny istnieje niezależnie od naszej świadomości

· W świecie zewnętrznym różne zjawiska są ze sobą powiązane

· Świat zewnętrzny możemy poznać, ponieważ zaobserwowane zależności mogą być ujęte w postaci twierdzeń

· Poznanie odbywa się przez zmysły i zdolności umysłowe, coś odkrywamy i uzasadniamy

· Produkty wiedzy naukowej mają charakter względny wymagają ciągłej weryfikacji i krytyki

Celem nauki jest opis wycinka rzeczywistości, wyjaśnienie i przewidywanie

Cechy wiedzy naukowej:

· Informatywna zawartość- zrozumiała i poddająca się weryfikacji

· Ogólność- zastosowanie w wielu przypadkach empirycznych

· Ścisłość- zwięzłość, dokładność

· Prostota- logiczna (bardziej złożona forma matematyczna) i matematyczna (liczne założenia i warunki)

· Pewność- epistemologiczna, logiczna (określony stopień prawdopodobieństwa) i psychologiczna (przekonanie o wiarygodności)

2. Klasyfikacja nauk

Formalne: logika i matematyka

Empiryczne: przyrodnicze i społeczne (stykowe) Kompleksowe(integracyjne)

3. Podstawowe składniki metody naukowej

Metoda naukowa to określona procedura, która powinna być stosowana w procesie pozyskiwania lub tworzenia rzetelnej wiedzy . Metoda naukowa jest też zbiorem zasad, na podstawie, których przyjmuje się lub odrzuca analizowane teorie lub opisy zjawisk. Przykładanie miary tych zasad do określonych teorii czy opisów decyduje o tym, czy zostaną one uznane za rzetelną wiedzę naukową. Tradycyjnie, niezależnie od rozmaitych kwestii filozoficznych i społecznych, zazwyczaj przyjmuje się, że na metodę naukową składa się następujący zbiór czynności:

· Obserwacje wstępne

· Budowanie

· Wykonywanie rzetelnych weryfikujących hipotezę lub rzetelne zbieranie danych historycznych mających potwierdzić teorię lub jej zaprzeczyć

· Przyjęcie lub odrzucenie hipotezy w oparciu o zebrane dane.

· Powtarzanie procedury - czyli stała weryfikacja starych i budowanie nowych hipotez, w momencie, gdy stare przestają się sprawdzać.

Metodologia nauk dostarcza trzech reguł:

· Wiarygodnego wnioskowania – podstawy logiki (zasady + logika)

· Reguł komunikacji – wiedza naukowa dostępna dla innych ludzi (możliwość powtórzenia badań)

· Intersubiektywnej sprawdzalności – dokładny opis procedury badawczej, aby inny badacz mógł to sprawdzić

Podstawowe założenia działalności naukowej (metody naukowe):

- świat zewnętrzny istnieje niezależnie od naszej świadomości

- możemy świat zewnętrzny poznać (poznawalny w danym zakresie)

- poznajemy go poprzez nasze zmysły i zdolności umysłowe

- zasada determinizmu – różne zjawiska są ze sobą powiązane i zależności te można ująć w postaci twierdzeń.

4. Metoda naukowa a metoda badań

Metoda naukowaà sposób postępowania umożliwiający realizację celów poznawczych w nauce.

Metoda badańà sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji danych empirycznych.

5. Formułowanie problemu badawczego i hipotezy

Formułowanie problemu badawczego polega na precyzyjnym i odpowiedzialnym rozdzieleniu tematu na pytania, problemy.
„Problemy badawcze maja postać pytań, które mogą dotyczyć cech przedmiotu, zjawiska, ich właściwość. Mają wówczas postać prostą, zawierającą pytanie o jedną cechę, o jedną właściwość.” [T. Pilch, 1995].
Problemy badawcze pracy:

· określenie stron zainteresowanych danym problemem badawczym,

· określenie zagadnień i pytań,

· przygotowanie wstępnego opisu problemu,

· sprawdzenie, czy strony zainteresowane zgadzają się z opisem problemu,

· sporządzenie spisu ewentualnych dodatkowych zagadnień i pytań,

· uzgodnienie ostatecznego opisu problemu; musi on zawierać charakterystykę:

1. celu, w jakim zbierane będą informacje,

2. zmiennych (problematyki), które należy uwzględnić w badaniu,

3. standardów stosowanych przy podejmowaniu decyzji na podstawie wyników badań (np. jakie wyniki wymagają podjęcia jakich kroków).

Problem (naukowy):

- trudność do pokonania

- stan niewiedzy w sensie obiektywnym

- brak odpowiedzi na pytania badawcze w świetle aktualnego stanu wiedzy naukowej.

Klasyfikacja problemów:

- problem dotyczący własności przedmiotów lub ich zmian

- problem dotyczący zależności między zmiennymi

Problemy jako pytania:

- rozstrzygnięcia (czy?)

- dopełnienia (który? od kiedy?)

Schemat procesu badawczego

1. Jaki jest problem

2. Jaka jest hipoteza

3. Jaka jest zmienna zależna

4. Jaka jest zmienna niezależna

5. Jakie są inne zmienne warunkujące zależność

6. Jakie metody zastosowano do weryfikacji hipotezy

7. Czy procedura pozwoli przyjąć lub odrzucić dana hipotezę

Schemat procesu badawczego Problem

1. Hipoteza

2. Plan badawczy

3. Pomiar

4. Zbieranie danych

5. Analiza danych

6. Uogólnienie (Generalizacja)

HIPOTEZA [gr.], metodol. zdanie przyjęte jako założenie w celu wyjaśnienia jakiegoś zjawiska wymagające sprawdzenia; hipotezy naukowe powstają zwykle wtedy, gdy dla pewnych faktów nie znajduje się racji wśród uznanych (uzasadnionych) twierdzeń; hipoteza poddana procesowi bądź zostaje obalona, bądź też wzrasta stopień jej prawdopodobieństwa, niekiedy tak dalece, iż hipoteza staje się prawem nauki.

Hipoteza – proponowana odpowiedź na pytanie badawcze możliwa do empirycznego sprawdzenia.

Formułowanie problemu badawczego i hipotezy

Rozpoczynamy od ustalenia tematu pracy, który powinien być:

- nowy, oryginalny

- interesujący dla piszącego

Zwykle zaczynamy od szerokiego zakresu, później go zawężamy.

Określamy zakres pracy:

- przedmiotowy

- terytorialny

- czasowy

Następnie po określeniu tematu pracy należy zdefiniować wszystkie znaczenia zawarte w nim. Przy wyborze tematu należy zastanowić się nad zależnością między zjawiskami.

Istnieją dwie strategie badania naukowego:

1. K. Popper – metoda dedukcji

Ø Formułowanie hipotezy na podstawie teorii

Ø Zbieranie i porządkowanie faktów

Ø Konfrontowanie hipotezy z faktami

Ø Akceptacja lub odrzucenie teorii

2. R. Merton – metoda indukcji:

Ø Zbieranie i porządkowanie faktów

Ø Formułowanie hipotezy

Ø Poszukiwanie potwierdzenia hipotezy w faktach

Ø Budowa twierdzeń i teorii

(„Wstęp do badań naukowych dla geografów”):

6. Podstawowe typy prac naukowych

Podstawowe formy prac naukowych (Pietera)

1. Identyfikacja nowych, nieznanych faktów i ich uporządkowanie (eksploracja, OPIS?)

2. Identyfikacja zależności między zjawiskami, faktami (podanie przyczyn jak powstają, rozwijają się, jakie pełnią funkcje, jak są zorganizowane) – (wyjaśnianie)

3. Krytyczna ocena dotychczasowych wyjaśnień i eksploracji

4. Formułowanie nowych problemów i hipotez (czego nie wiemy, jak możemy to wyjaśnić)

5. Opracowanie nowych metod, technik badawczych (jak odkryć, jak wyjaśnić)

7. Wyjaśnienie dedukcyjne i indukcyjne

Istnieją dwie strategie badania naukowego:

1. R. Merton – metoda indukcji:

Ø Zbieranie i porządkowanie faktów

Ø Formułowanie hipotezy

Ø Poszukiwanie potwierdzenia hipotezy w faktach

Ø Budowa twierdzeń i teorii

2. K. Popper – metoda dedukcji

Ø Formułowanie hipotezy na podstawie teorii