Litwa,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
LITWA
Wiadomości ogólne:
· Powierzchnia: 65 200 km²
· Ludność: 3 343 500
· Graniczy z: Rosją, Polską, Białorusią i Łotwą
· Największe miasta: Wilno, Kowno, Kłajpeda, Szawle, Poniewież, Olita, Mariampol, Możejki, Janów nad Wilią, Uciana
· Podział administracyjny:
§ 10 okręgów (apskritis)
§ 60 gmin (savivaldybė)
· Skład etniczny ludności Litwy to:
1 | Strona
§ Litwini: 83,45%
§ Polacy: 6,74%
§ Rosjanie: 6,31%
§ Białorusini: 1,23%
§ Ukraińcy: 0,65%
§ Żydzi: 0,12%
§ Niemcy: 0,09%
§ Tatarzy: 0,09%
§ Łotysze: 0,08%
§ Romowie: 0,07%
§ Ormianie: 0,04%
§ Inni: 0,18%
§ Niezidentyfikowani: 0,94%
· Religia dominująca:
§ katolicyzm
· System parlamentarno-prezydencki
· Prezydent – Valdas Adamkus
· Premier – Andrius Kubilius
Historia:
1922 – 1926 r. – obowiązywanie pierwszej Konstytucji Republiki Litewskiej:
· System parlamentarno-gabinetowy
· Suwerenność narodu
· Trójpodział władzy:
§ Wykonawcza – rząd i prezydent ponoszący odpowiedzialność przed Sejmem
ü Prezydent – rozwiązywanie Sejmu (nowy Sejm wybierał nowego prezydenta), wyznaczanie premiera, zatwierdzanie składu rządu, przyjmowanie dymisji gabinetu, mianowanie kontrolera państwowego, ważnych urzędników państwowych, na wniosek rządu w czasie wojny wyznaczał naczelnego wodza, reprezentował państwo, przyjmował i wysyłał przedstawicieli dyplomatycznych, miał 21 dni na podjęcie ustaw, weto zawieszające (odrzucane większością bezwzględną lub przez uznanie pilności ustawy – 2/3 ogólnej liczby posłów)
§ Ustawodawcza – Sejm, 78 (potem 85) posłów, wybory 5-przymiotnikowe, kadencja 3 lata:
ü Uchwalanie ustaw, ratyfikacja umów międzynarodowych, wypowiadanie i zakończenie wojny, zatwierdzanie lub uchylanie stanu wojennego lub wyjątkowego, rozwiązywanie gabinetu zwykłą większością głosów, wybór prezydenta (bezwzględna większość, na 3 lata), odwołanie prezydenta (2/3 ogólnej liczby posłów)
§ Inicjatywa ustawodawcza – rząd, 25 tys. obywateli
§ Inicjatywa ustrojodawcza – Sejm, rząd, 50 tys. obywateli
16/17 grudnia 1926r. – zamach stanu nacjonalistycznej prawicy – Antanas Smetona
15 maja 1928r. – druga konstytucja:
· Prezydent:
§ kadencja 7 lat
§ wybierany przez „szczególnych przedstawicieli narodu”
§ brak odpowiedzialności politycznej
§ mianowanie i odwoływanie rządu
§ rozwiązywanie Sejmu
§ funkcja wodza sił zbrojnych
§ prawo nieograniczonego wydawania dekretów
12 maja 1938r. – trzecia konstytucja:
· Prezydent:
§ Kadencja 7 lat
§ Postawiony ponad prawem
§ Bardzo szeroka władza ustawodawcza i wykonawcza
15 czerwca 1940r. – początek okupacji Litwy przez Armię Czerwoną
25 sierpnia 1940r. – konstytucja Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej wzorowana na konstytucjach republik ZSRR
1988r. – powstanie Litewskiego Ruchu na Rzecz Przebudowy (Sajudis):
· Przebudowa społeczno-ekonomiczna i polityczna
Listopad 1988r. – X sesja Rady Najwyższej Litwy:
· Sajudis ogłasza:
§ Deklarację o suwerenności Litwy
§ Deklarację o moralnej niezawisłości Litwy
· XI sesja RNL:
§ Ustawy o zmianach w Konstytucji LSRR i O podstawach samodzielności gospodarczej LSRR
§ Zmiany dotyczące własności republiki, obywatelstwa ZSRR, praw i swobód obywatelskich, wyższości prawa republikańskiego nad związkowym
18 maja 1989r. – deklaracja suwerenności Litwy
Luty 1990r. – sesja RNL:
· Nieistnienie monopolu partii komunistycznej
· Uchwały:
§ uchwałach niemiecko-radzieckich 1939r. i likwidacji ich skutków dla Litwy
§ podstawach samorządu terytorialnego
§ podstawach własności
§ zwróceniu domów modlitwy i innych budynków wspólnot religijnych
§ partiach politycznych
24 lutego, 5 marca 1990r. – pierwsze wolne wybory parlamentarne na Litwie:
· Wyniki (Rada Najwyższa – 141 mandatów):
§ koalicja Sajudisu (Vytautas Landsbergis) 90 mandatów
§ Komunistyczna Partia Litwy (Algirdas Brazauskas) 36 mandatów
§ Litewska Partia Komunistyczna 15 mandatów
11 marca 1990r. – Rada Najwyższa uchwala:
· akt O przywróceniu niepodległości państwa litewskiego
· ustawy O nazwie i godle państwa i O przywróceniu działania Konstytucji Litwy z 12 maja 1938r.
Marzec 1990r. – wybory samorządowe
1990r. – na Litwie istnieje 8 partii:
· Komunistyczna Partia Litwy
· Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (legalizacja 22 sierpnia 1991r.)
· Partia Demokratów Litwy (Litewska Partia Demokratyczna – 1989r.):
§ System wielopartyjny
§ Demokratyczne wybory
§ Gwarancje socjalne obywateli
· Związek Narodowców Litewskich (1989r.)
· Partia Chrześcijańskich Demokratów (Litewska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna – 1989r., rejestracja 1990r.):
· Partia Humanizmu i Postępu Litwy – połączenie Związku Młodzieży Humanistycznej i Związku Pomocy Wzajemnej Litwy 1990r.
· Partia Socjaldemokratów Litwy (Litewska Partia Socjaldemokratyczna – 1989r.):
§ System wielopartyjny
§ Różne formy własności
§ Gospodarka wielosektorowa
· Partia Zielonych Litwy:
§ Niepodległa, zdrowa ekologicznie, zdemilitaryzowana i neutralna Litwa
1991r. – powstanie partii:
· Związek Chłopów Litwy
· Partia Niepodległości
· Litewska Partia Republikańska
· Związek Liberałów Litwy
· Forum Przyszłości Litwy
9 lutego 1991r. – plebiscyt, w którym ¾ obywateli opowiedzia³o siź za Litw¹ jako niepodleg³¹ republik¹ demokratyczną
11 lutego 1991r. – przyjęcie Ustawy Konstytucyjnej o Państwie Litewskim
19 czerwca 1992r. – RN wyznacza datę przedterminowych wyborów w częściowo proporcjonalnej ordynacji wyborczej
· Ustawa O nieprzystępowaniu Republiki Litewskiej do postradzieckich Związków Wschodnich
25 października, 15 listopada 1992r. – przedterminowe wybory do parlamentu:
· Wzięło udział 40 partii i organizacji politycznych
· Agresywna kampania
· Próg 4%
· Wyniki (141 mandatów):
§ Litewska Demokratyczna Partia Pracy 73 mandaty
§ Sajudis 30 mandatów
§ Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Litwy 18 mandatów
§ Litewska Partia Socjaldemokratyczna 8 mandatów
§ Związek Polaków na Litwie 4 mandaty
§ Związek Narodowy 4 mandaty
§ Związek Chrześcijański 2 mandaty
§ Niezależni 2 mandaty
· Frekwencja 60%
25 października 1992r. – referendum konstytucyjne:
· Opozycja nawołuje do odrzucenia projektu RN jako niedopracowany
· 83% głosujących ZA
· Wprowadzenie systemu parlamentarno-prezydenckiego
20 października, 10 listopada 1996r. – wybory parlamentarne:
· Zmiany w ordynacji:
§ Próg wyborczy 5%
§ Zniesienie ułatwień dla list mniejszościowych
§ Umożliwienie zgłaszania kandydatów tylko organizacjom zarejestrowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości
§ Wprowadzenie wymogu 40% frekwencji w 1-mandatowych okręgach
· Wyniki (141 mandatów):
§ Unia Ojczyźniana 70 mandatów
§ Litewska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna 16 mandatów
§ Litewska Unia Centrowa 13 mandatów
§ Litewska Demokratyczna Partia Pracy 12 mandatów
§ Litewska Partia Socjaldemokratyczna 12 mandatów
§ Litewska Partia Demokratyczna 2 mandaty
§ 9 pozostałych ugrupowań po 1 mandacie
Referenda na Litwie:
· 23 maja 1992r. – rozszerzenie uprawnień prezydenta
· 14 czerwca 1992r. – wycofanie wojsk radzieckich
·...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]