Libia, Państwa świata
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Państwa, Libia
Libia
Libia, LĪbiyyah, Libijska Arabska Dżamahirija Ludowo-Socjalistyczna, Al-DżamāhĪrijja al-'Arabijja al-LĪbijja asz-Sza'bija al-Isztirākijja, państwo położone w Północnej, nad zatoką na . Graniczy na wschodzie z , na południowym wschodzie z , na południu z i , na wschodzie z i . Powierzchnia 1,8 mln km2.
Stolica (1,5 mln mieszkańców, 1994). Większe miasta: (650 tys.), Misrata (650 tys.), Sabha (113 tys.).
Język urzędowy arabski.
Jednostka monetarna 1 dinar = 100 dirhamów.
Ludność5,1 mln mieszkańców (2000). Średnia gęstość zaludnienia: 2,8 osoby/km2. Przyrost naturalny w 2000 wyniósł 24‰. Analfabetyzm: 23,8% ludności. Skład etniczny: i (97%).
Religią państwową jest . Średnia długość życia: mężczyźni 73 lata, kobiety 77 lat (2000).
Warunki naturalnePonad 90% kraju zajmują pustynie (, ) i półpustynie, stanowiące płaskowyż wzniesiony 300-600 m n.p.m. z rozległymi kotlinami i obniżeniami. Ponad jego powierzchnią wznoszą się masywy wulkaniczne (Dżabal as-Sauda, Al-Harudż al-Aswad). Najwyższy szczyt Bette (2286 m n.p.m.) znajduje się w górach , położonych na granicy z Czadem.
Klimat gorący, pustynny, który przechodzi w śródziemnomorski na północy Libii. Opady w ciągu całego roku sporadyczne, zwłaszcza wewnątrz kraju. Susza obejmuje także wybrzeże, gdy pojawi się suchy wiatr z Sahary (chamsin, ghibli). W Libii nie ma stałych rzek.
Roślinność pustynna, w oazach i krzewiaste zarośla, głównie z jałowcem, nad Morzem Śródziemnym roślinność naturalną reprezentują: , , dąb, sosna alpejska, cyprys i dzika oliwka. Ze zwierząt żyją tu: szakale, skoczki pustynne, zające saharyjskie.
HistoriaObecna Libia zajmuje trzy odrębne krainy historyczne: , i Fezzan. W okresie najwcześniejszym krainy te zamieszkiwały koczownicze plemiona berberyjskie, następnie od VIII w. p.n.e. Trypolitania i Cyrenajka stały się terenami kolonizacji Greków i . Od II w. p.n.e. tereny dzisiejszej Libii należały do imperium rzymskiego (), w V w. opanowali je , wyparci następnie przez .
Od VII w. tereny obecnej Libii dostały się pod panowanie Arabów, od XVI w. należały do tureckiego . W wyniku wojny turecko-włoskiej (1911-1912) terytoria te przeszły pod panowanie Włochów, którzy doprowadzili do zjednoczenia wszystkich trzech krain i utworzenia kolonii o nazwie Libia.
W czasie Libia stała się miejscem walk angielsko-włoskich. Po zakończeniu wojny Włochy zrzekły się praw do Libii, która początkowo przeszła pod zarząd angielski (Trypolitania i Cyrenajka) oraz francuski (Fezzan). W 1951 decyzją Libia stała się krajem niepodległym, w którym władzę sprawował król Muhammed Idris al-Mahdi.
W 1969 grupa młodych oficerów kierowana przez dokonała przewrotu wojskowego i proklamowała utworzenie Libijskiej Republiki Arabskiej. Wkrótce zlikwidowano wojskowe bazy brytyjskie i amerykańskie, przeprowadzono nacjonalizację wydobycia i przetwórstwa . M. Kadafi stworzył państwo totalitarne, oparte na ortodoksyjnym islamie, zarządzane przez Kongresy Ludowe, wspierające międzynarodowy terroryzm.
Dzięki dochodom płynącym z bogatych złóż ropy naftowej Libia stała się krajem niezależnym od Zachodu. Popieranie międzynarodowego terroryzmu naraziło kraj na sankcje ze strony ONZ nałożone na kraj w 1992. Ograniczenie wymiany międzynarodowej stało się bezpośrednią przyczyną trudności gospodarczych, które doprowadziły do konfliktów politycznych wewnątrz kraju.
Ustrój politycznyJednopartyjna socjalistyczna republika. Parlament - Powszechny Kongres Ludowy posiada 1112 miejsc. Zgodnie z konstytucją proklamowaną 3 marca 1977 roku, pełnia władzy ustawodawczej należy do 178 lokalnych zgromadzeń i komitetów ludowych. Uchwalane zalecenia i projekty ustaw są przedstawiane na forum Powszechnego Kongresu Ludowego, który nadaje im formę prawną. Kongres wyłania dwie instytucje centralne: 5-osobowy Sekretariat Generalny sprawujący funkcję głowy państwa, przewodniczy mu sekretarz generalny, oraz Generalny Komitet Ludowy pełniący funkcję rządu, na jego czele stoi sekretarz generalny (premier). W rzeczywistości, mimo braku oficjalnego tytułu szefa państwa, rządy sprawuje M. al-Kaddafi.
GospodarkaGłównym bogactwem Libii jest ropa naftowa, dostarczająca ponad 50% dochodu narodowego wynoszącego 7 900 USD na 1 mieszkańca (1999). Występują również złoża sody, potasu, i . Cała energia elektryczna państwa pochodzi z elektrowni opalanych ropą naftową. Rolnictwo oparte jest na uprawie jęczmienia, prosa, pszenicy oraz tytoniu i oliwek, na zboczach górskich winorośli. Hodowla rozwinęła się w północnej części kraju, przede wszystkim owiec, kóz i bydła.
Przemysł obejmuje zakłady włókiennicze, odzieżowe, obuwnicze, produkcji dywanów, spożywcze. Główne porty morskie i lotnicze znajdują się w Trypolisie i Benghazi. Struktura zatrudnienia: usługi - 50,5%, przemysł - 30,3%, rolnictwo - 19%. Inflacja w 1999 wyniosła 18%. Obroty z zagranicą – eksport: 6,6 mld USD, import: 7 mld USD (1998). Zadłużenie zagraniczne: 4 mld USD (1998).
... [ Pobierz całość w formacie PDF ]